Çek İstirdat Davası Kime Karşı Açılır?
Çek, ticari hayatta sık kullanılan bir ödeme aracıdır; ancak bazen bir çekin “zayi olduğu”, “çalındığı” ya da “yetkisiz kişiye geçtiği” iddia edilebilir. Bu gibi hallerde devreye giren hukuki yollardan biri olan Çek İstirdat Davası, çek sahibinin hakkını korumaya yönelik bir mekanizmadır. Peki bu dava kime karşı açılır? Aşağıda özgün, akıcı ve açıklayıcı biçimde açıklıyorum.
Çek İstirdat Davasının Temeli: Zayi Çek ve Hak İhlali
Çek istirdat davası, genelde bir çekin “zayi olduğu” iddiasıyla başlatılan iptal davası süreci sonrası gündeme gelir. Diyelim ki bir kişi – gerçek sahibi – çeki kaybettiğini ya da çalındığını iddia ederek iptal davası açtı. Eğer mahkeme bu talebi kabul eder ve çek iptal edilirse; fakat bir başkası o çeki ibraz etmişse ya da elinde bulunduruyorsa, o kişi “yetkisiz kişi / kötü niyetli hamil” konumuna düşebilir.
İşte bu durumda, gerçek sahibi olan kişi, çekin kendisine iadesi ve haklarının korunması için istirdat davası açar. ([kazancihukuk.net][1])
Yani, çekin elinde bulundurulan kişi (hamil) ya da çeki ibraz eden taraf – eğer çekin zayi olduğu tespit edilmiş, iptal edilmişse ve bu kişi çeki elinde tutuyorsa – istirdat davasının davalı tarafını oluşturur.
Dava Açılacak Kişi: Kimdir “Davalı”?
Bu davada davalı olabilecek taraflar şunlardır:
– Çeki elinde bulunduran veya ibraz eden kişi ya da kuruluş
– Çekin üzerindeki devri veya ciroyu gerçekleştiren kişi (özellikle devrin usulsüz ya da hileli olduğu iddia ediliyorsa) ([A Evrak][2])
– Eğer yetkisiz hamil söz konusuysa — yani çek sahibi rızası ve bilgisi dışında ciro/temlik edilmişse — bu temliki kabul eden kişi veya kurum
Ancak burada kritik nokta: davalı tarafın çeki “iyi niyetle” mi yoksa “kötü niyetle, hakikaten zayi olduğu hâlde ele geçirmiş” olarak mı aldığıdır. Mahkeme, bu fiilleri, çekin zayi olması iddiasını ve el değiştirme sürecini inceler. ([Avukat Ozan Soylu][3])
Eğer davalı taraf iyi niyetli bir hamil ise, yani çekin zayi olduğunu bilmeden ve usule uygun şekilde devralmışsa, istirdat davasında onun hakkı korunabilir. ([Avukat Ozan Soylu][3])
Neden İstirdat Davası Açılır? – İptal + İade Talebi
Çek istirdat davası genelde şu senaryolar üzerine kurulur:
– Çek kaybolmuş, çalınmış ya da sahtecilik yapılmış; gerçek sahibi çekin iptalini istemiş — mahkeme iptal kararı vermiş — fakat çek, tazminat takipleri veya devriyle el değiştirmiş. Bu durumda gerçek sahibi, çeki ve üzerindeki hakkı geri almak için istirdat davası açar.
– Çeki elinde bulunduran kişi, başkaca hak iddialarıyla çeki ibraz etmiş olabilir — bu durumda mahkeme, çekin iadesini ve iptal kararının uygulanmasını talep eden davacıyı korur.
Bu dava, çekin hukuki statüsünü yeniden belirler: ya çek sahibine iade edilir ya da ödeme yasağının kaldırılması kararı verilir. ([Avukat Ozan Soylu][3])
Yetkili Mahkeme ve Süre – Usul Kuralları
Çek istirdat davası, genellikle çek iptal davası ile aynı mahkemede, yani bir Asliye Ticaret Mahkemesinde görülür. Yetkili mahkeme, çekin ödeme yerinin bulunduğu yerdeki ya da hamilin yerleşim yerindeki Asliye Ticaret Mahkemesidir. ([Avukat Ozan Soylu][3])
Bu davanın açılması için iptal davası sonucunun netleşmiş olması gerekir. Ayrıca dava süreci boyunca, çek üzerindeki ödeme yasağı devam eder. ([kazancihukuk.net][1])
Özetle — Çek İstirdat Davası Kime Karşıdır?
Kısaca: çekin aslî sahibi — gerçek hak sahibi — ile “çeki elinde bulunduran, ibraz eden veya devralan kişi/kurum” (hamil ya da devralan) arasındaki uyuşmazlıkta, istirdat davası gerçek sahibi lehine, çeki elinde tutan kişiye ya da kuruma karşı açılır.
Bu dava, hem çekin hukuki statüsünü, hem de mülkiyet haklarını güvence altına alır. Elbette her somut olayda, devrin şekli, ikinci el devralanın niyeti ve deliller mahkemece dikkatle incelenir.
Eğer isterseniz, “Çek istirdat davası dilekçe örneği” veya “en çok görülen davalı savunmaları” üzerine de bir rehber hazırlayabilirim.
[1]: “Kaybolan Çekte İptal Davası ve İstirdat Süreci | Kazancı Hukuk”
[2]: “Çek İstirdat Davası, Çek İptal Davasından Sonra Açılacak Dava.docx”
[3]: “Çek İstirdat Davası Nedir, Hangi Durumlarda Açılır?”